Buksan Ta asin Linigan

 

Giya sa Prayer-Meeting nin mga Saradit na Komunidad nin Pagtubod (SAKOP) para sa semana kan Nobyembre 27-Disyembre 3, 2022. Basahon an Evangelio gikan sa Mateo 24,37-44 (Enot na Domingo kan Adviento).

…

An Adviento halè sa tataramon na Latín na adventus na boot sabihon “pagdatóng”. An panahón kan Adviento, panahón nin pag-andam sa pagdatóng ni Cristo – sa Saiyang duwáng pagdatóng. An enot Niyang pagdatóng iyo kan Siya ipinangidam ni Virgen Maria asin namundag sa kinàban. An ikaduwá Niyang pagdatóng iyo sa huring panahón nin paghukóm sa mga buháy asin mga gadán.

Ini an sinasabi sa enot na Prefacio kan Adviento sa Santa Misa: “Sa enot na pagdatóng sa kapakumbabaan kan inakong lamán, inotób Niya an katongdán kan daan na patakarán, asin binuksán para samo an dalan nin kaligtasan na daing kasagkoran; tanganing sa ikaduwá Niyang pagdatóng sa kamurawayan kan Saiyang kamahalan, ikapahilíng na gayo an nahamán Niyang gibo, makamtan mi an panugâ na ngonian sa pagbantay, pinapangahasán ming halatón.”

Kayâ an Adviento nababangà sa duwáng kabtang. An enot na parte, na minapoon sa enot na Domingo hanggang Disyembre 16, iyo an pag-andam sa ikaduwáng pagdatóng ni Cristo. An ikaduwáng parte, sa Disyembre 17 hanggang 24, iyo an pag-andam sa celebración kan Pasko kan Saiyang Pagkamundag.

Sa Pilipinas, an preparasyon sa Pasko minapoon sa Disyembre 16, sa mga Misa novenario na inaapod na Misa Aguinaldo, o Misa de Gallo, o Simbang Gabi.

Ano an tamà asin maninigong pag-andam niato sa pagdatóng kan Kagurangnan? May sarong awit sa Adviento na pwedeng makatabang magsimbag: “Buksan ta asin linigan pusong may kakundian, ta maabot na si Cristo satuyang Kagurangnan”.

Buksan an Pusò. An pusong bukás, pusong namomoot. An pusong sarado, dai namomoot kundi pinapaoróg an sadiri. Kun minsan sarado an pusò huli ta nakulgan dati asin takót nang makulgan giraray. Alagad kun panô nin pagkamakasadiri asin takot an pusò, pàno ini mabubuksan asin mag-akò ki Cristo?

Sabi sa Kapahayagan 3,20: “Uya, nagtitindog Ako asin nagtutoktok sa may pintoan. Kun may magdangog Sako saka magbukas kan pintoan, malaog Ako asin makakan kasabáy niya, asin siya makakan na kasabáy Ko.” Sa tahaw kan Saiyang enot asin ikaduwáng pagdatóng, ngonian mismo nagtutoktok si Jesu Cristo sa satong pusò na palaogón ta Siya tanganing makamtan ta an gracia kan Saiyang presencia.

Linigan an Pusò. Siring na linilinig ta an haróng tanganing marhay pag-estaran asin presentable sa mga bisita, iyo man an dapat sa pusò na nagmamàwot sa Dios. Si San Pablo nagtukdô sa Roma 13,13: “Mamuhay kitang matanos bilang mga tawong namumuhay sa liwanag; dai ta pagsayangon an oras niato sa sobrang pag-orogma asin irinoman, kapasloán o karigsokán, iriwal o ororihan.”

Natà kaipohan na malinig an satong pusò? Nin huli ta kun panô ini nin atî nin kasâlan, pàno ta pa maaakò an gracia kan Kagurangnan kun dai nang lugár sa satong pusò para Saiya? Sa satong paglakbay sa Adviento, an satong mga pusong binuksán asin lininigan, magtalubò lugod sa gracia asin pagkamoot nin Dios.

…

GIYA SA PAGHIRÁS SA SADÍT NA KOMUNIDAD O PAMILYA • Maghirás kun pàno mo bubuksan asin lilinigan an saimong pusò sa pag-andám sa Pasko kan Pagkamundag asin sa Ikaduwáng Pagdatóng kan Kagurangnan

PASUNOD-SUNOD KAN WEEKLY SAKOP/FAMILY PRAYER-MEETING • Kumustahan/Pamiridbidan • Disposition to Prayer/Silence • Gathering Song • Opening Prayer • Gospel Reading • Reflection • Sharing of Faith Experience • Prayers of the Faithful • Closing Prayer (Spontaneous and Our Father) • Closing Song

 

An Saiyang Kahadean Daing Kataposan

Giya sa Prayer-Meeting nin mga Saradit na Komunidad nin Pagtubód (SAKOP) para sa semana kan Nobyembre 20-26, 2022. Basahon an Evangelio gikan sa Lucas 23,35-43 (Solemnidad ni Cristong Hadè).

…

Sa huring Domingo kan calendario liturgico kan Simbahan sinecelebrar niato an Solemnidad kan Satong Kagurangnan Jesu Cristo, Hadè kan Gabós na Linalang, o an Solemnidad kan Cristo Rey.

Si Cristo an hadè na nasusurat sa mga profesía sa Lumang Tipan. Kan nakipagtipan an Dios ki Hadeng David, kaiba kaini an panugâ sa 2 Samuel 7,12-13: “Gigibohon kong hadè an sarô kan saimong mga aking lalake asin papakusugón ko an saiyang kahadean. Siya an matugdok nin Templo para Sako, asin gigibohon kong magdanay an Saiyang trono sagkod pa man.” Kaya minapahayag kita sa Credo Niceno-Constantinopolitano na an “Saiyang kahadean daíng kataposan”.

Siya man an Alpha asin Omega, an kapinònan asin kataposan. Giraray halè sa Credo: Siya an “Bogtong na Aki kan Dios, asin namundag gikan sa Ama bàgo kan gabós na panahon. Dios na gikan sa Dios, ilaw na gikan sa ilaw, totoong Dios na gikan sa totoong Dios, ipinangakì daí linaláng, sarô sa pagkadios sa Ama: huli Saiya nagkaigwa kan gabós. Huli sa satong mga tawo asin huli sa satong kaligtasan, naghilig Siya halè sa kalangitan.”

Kun si Jesu Cristo an satong hadè, ano an kahulugan kaini para sato? Na akoon ta an Saiyang pagkahadè sa bilog niatong buhay. Nin huli ta sabi ni San Pablo sa Colosas 1,14: “sa Saiya yaon an satong kaligtasan, an kapatawadan sa satong kasâlan.”

Magpasakop kita sa satong Hadè.  An pinakatandâ na inaakò ta si Cristo bilang satong hadè iyo na sinusunod ta an Saiyang kabòtan, bakô an satong sadiring kagustuhan. Sinabi Niya sa Lucas 5,32: “Daí ako nagdigdi sa pag-apod kan mga matanos, kundi kan mga parakasalà tanganing sinda magsolsol.” An mga matanos sa textong ini iyo idtong mga matanos sa saindang sadiring paghonà, alagad bakô sa matá nin Dios.

Kun bakô si Cristo an nakakasakop sato, may ibang tinotogotan kitang sakopon an satong sadiri – pwedeng an satong mga pangarap o ambisyon, mga bisyo, mga minalipas na kaogmahan, mga mahal sa buhay, o makapangyarihan sa kinàban na satong sinasarigan. Alagad daíng ibáng makakaarog Saiya nin huli ta sosog sa mga Gibo 4,12: “An kaligtasan makukua saná ki Cristo; daíng ibang ngaran na itinaó an Dios sa bilog na kinàban na makakaligtas sato.”

Maglakáw kita sa dalan kan Hadè. Sa Juan 14,6, an satong Hadè nagsabi: “Ako an dalan, an katotoohan, asin an buhay.” Sa Solemnidad ni Cristong Hadè an evangelio iyo an pagtuyâ-tuyâ ki Cristo – mantang Siya nakapakò asin naghihingagdan sa cruz – kan mga pamayó kan banwaan, mga soldados, ni Poncio Pilato na nagpakaag kan karatulang INRI (Iesus Nazaranus Rex Iudaeorum o Jesus Nazareno Hadè nin mga Judio) sa itaas kan cruz, asin kan sarô sa mga kaiba Niyang nakapakò man. An dalan kan cruz iyo an dalan ni Cristong Hadè.

Kadakul an namomoot sa kapangyarihan, alagad si Cristo ipinahilíng an kapangyarihan nin pagkamoot. Kadakul an nagmamàwot na magin dakulà asin mayaman, alagad si Cristo nagpakadukhâ asin nakisumarò sa mga dukhâ asin karadayán. Kita makasadiri, si Cristo nagsakripisyo kan sadiri para sato. Madalî tang lingawán an kabòtan kan Ama kun bakô conveniente sato, si Cristo nagpahilíng nin radikál na pagsunód sa kabòtan kan Ama.

Oro-otro sa pagtarám an mga nagtutuyâ-tuyâ ki Jesus na iligtas Niya an Saiyang sadiri sa cruz – nin huli ta ini tandâ kan saindang kaisipan dapit sa kapangyarihan asin sadiring karahayan – alagad malinaw sa satong Hadè kun natà nakapakò Siya sa cruz: tanganing iligtas kita gabós. Pilion ta man lugód na magpasakop sa Saiya asin maglakáw sa Saiyang dalan. Viva Cristo Rey!

…

GIYA SA PAGHIRÁS SA SADÍT NA KOMUNIDAD O PAMILYA • Pàno mo masasabi na si Cristo an saimong hadè?

PASUNOD-SUNOD KAN WEEKLY SAKOP/FAMILY PRAYER-MEETING • Kumustahan/Pamiridbidan • Disposition to Prayer/Silence • Gathering Song • Opening Prayer • Gospel Reading • Reflection • Sharing of Faith Experience • Prayers of the Faithful • Closing Prayer (Spontaneous and Our Father) • Closing Song

 

Pàno Mag-andam sa Duwang Paghukom?

Giya sa Prayer-Meeting nin mga Saradit na Komunidad nin Pagtubód (SAKOP) para sa semana kan Nobyembre 13-19, 2022. Basahon an Evangelio gikan sa Lucas 21,5-19 (Ika-33 na Domingo sa Ordinariong Panahon - C).

…

Sa evangelio may nagkapirang profesía si Jesu Cristo dapit sa mga mangyayari sa maabot na panahon. Alagad nin huli ta sinasabi nin dakul na mga nag-aaradal kan Biblia na an Evangelio ni San Lucas sinurat poco mas o menos sa taon 85 AD, minaluwas na ining mga profesía dapit sa mga gera asin persekusyon, mga inaagihan na presenteng experiencia na kan mga disipulos ni Cristo kaidtong panahon. Maski nganì an pagkarompág kan Templo sa Jerusalem, nangyari na kan taon 70 AD kan sinakyada an Jerusalem kan mga pwersa kan Imperiong Romano – bàgo pa man sinurat an apát na Evangelio.

Kayâ an mensahe sa mga disipulos sa tahaw nin mga calamidad, natural man asin kagibohan nin tawo: Dai matakot. Kaiba ta an Dios. Siya an satong parasurog. Siring man, ining mensahe angay sa gabos na panahon. Nin huli ta an profesía ni Jesus dapit man sa mga mangyayari sa pag-abót kan katapusan kan panahon.

Sa Credo Niceno-Constantinopolitano pinapahayag niato an satong pagtubód na Siya “mamuray na mabalik, sa paghukom sa mga buháy asin mga gadán, an Saiyang kahadean daing katapusan”. Igwa nin duwang paghukom na aagihan an lambang saro sato: an Huring Paghukom sa Ikaduwang Pagdatong ni Jesu Cristo, asin an Partikular na Paghukom sa satong pagkagadan. Sabi sa Hebreo 9,27: “Itinalaan na saro sanang vez magadan an lambang tawo, dangan an paghukom”.

Sa mga huring Domingo sa calendario liturgico kan satong Simbahan, ini an pinapahorop-horopan sato. Pàno ta man nanggad paghahandaan an katapusan kan satong panahon, an Partikular na Paghukom sa sato, asin an Huring Paghukom sa Ikaduwang Pagdatong ni Cristo?

Magdanay sa lindong nin Kagurangnan. Nagsabi si Jesus sa Lucas 21,19: “Kun magdanay kamo, makakamtan nindo an buhay”. Kayâ magdanay kita sa pag-otób kan Saiyang kabòtan, sa pagtalubò sa pagkamidbid asin pagkamoot Saiya, asin sa mga gibong herak sa kapwa. Nasusurat sa Santiago 2,14: “Anong pakinabang kan tawo na minasabi na igwa siya nin pagtubód, alagad dai nin pinapahilíng na mga gibo? Ikakaligtas daw siya kan pagtubód na iyan?”

Gibohon an misyon na tinaó sato ni Cristo. An pagdatong kan Kahadean nin Dios iyo an kapanoan kan misyon ni Cristo na winalat asin hinirás Niya sato. Dakulang pribilehiyo an magpadagos kan Saiyang misyon. Minsan kan nagbalík ki Jesus an mga disipulos matapos na isubol Niya sinda sa misyon, asin maogmang pig-istorya ninda an saindang mga ginibo, sa Lucas 10,20 sinabihan Niya sinda: “Mag-ogma kamo bakóng huli ta nagkukuyog saindo an mga maraot na espiritu kundì huli ta nasusurat sa langit an saindong mga ngaran”.

Mag-ingat sa mga nagpapatubod nin mga saláng katukdoan. Siisay an mga ini? Siisay man na nagpapalakop nin mensahe na dai na kita nin paglaom; na dai ta na aram kun siisay an tutubodán na nagsasabi nin katotoohan; na mas marhay na pilion an facil asin praktikal kisa an tamà asin matanos sa mata nin Dios; na an sadiring kaogmahan an pinakaoróg na mahalaga sa gabós. Alagad may sarô pa na mas dapat niatong likayán: na kita mismo an magdará sa kapwa sa kasâlan. Sa Lucas 17,2, ini an sinabi ni Jesus dapit sa mga tawong siring kaini: “Mas marhay pang gakodán siya sa liog nin gapóng gilingan, dangan ihulog sa lawód, ki kan magin siyang dahilan nin pagkakasalà kan mga saradít na ini.”

…

GIYA SA PAGHIRÁS SA SADÍT NA KOMUNIDAD O PAMILYA • Ano an saimong mga paglaom o kahandalan dapit sa Paghukom sa lambang saro sato? Igwa ka nin mga saláng katukdoan na dati mong pigtubodan?

PASUNOD-SUNOD KAN WEEKLY SAKOP/FAMILY PRAYER-MEETING • Kumustahan/Pamiridbidan • Disposition to Prayer/Silence • Gathering Song • Opening Prayer • Gospel Reading • Reflection • Sharing of Faith Experience • Prayers of the Faithful • Closing Prayer (Spontaneous and Our Father) • Closing Song

 

An Pagkabuhay-liwát asin an Buhay

Giya sa Prayer-Meeting nin mga Saradit na Komunidad nin Pagtubód (SAKOP) para sa semana kan Nobyembre 6-12, 2022. Basahon an Evangelio gikan sa Lucas 20,27-38 (Ika-32 na Domingo sa Ordinariong Panahon - C).

…                                                                                                                                                                 

Sa evangelio nagdolok ki Jesus an nagkapirang mga Saduceo sa pagbalô Saiya.  An mga ini sadít na grupong relihiyoso alagad maimpluwensya sa banwaan.  Bakô siring sa mga Fariseo, dai sinda nagtutubod sa pagkabuhay-liwát asin sa ikaduwang buhay.

Malinaw an posisyon ni Jesus dapit digdi. Sinabihan Niya sinda na “malinaw na pinatunayan ni Moises na an gadán mabubuhay-liwát”, asin na an Dios, “Dios kan mga buháy, bako kan mga gadán, asin an gabós nabubuhay Saiya”. Kayâ sa Credo Niceno-Constantinpolitano kita man nagpapahayag na “naghahalat sa pagkabuhay-liwát nin mga gadán, asin kan buhay sa maabot na panahon.”

An pagkabuhay-liwát an nagtataong kahulugán sa satong buhay digdi sa dagâ. Sa paggamit kan ehemplo kan babaeng nabalo sa pitong agom, pinahilíng kan mga Saduceo na an paghonà ninda dapit sa pagkabuhay-liwát sosog sa mga kategorya kan buhay sa kinàban. Alagad an pagkabuhay-liwát bakô siring sa milagrosong pagbuhay nin gadán (siring kan ginibo ni Jesus ki Lazaro, sa aking daragita ni Jairo, asin sa aking lalake kan balo sa Naim), kundì ini saróng bàgong nivel nin existencia, na an satong dating pagkatawo radikál na babàgohon kan gracia nin Dios, asin an Saiyang Kahadean nagdatóng na.

Kayâ tinatâwan kita kan pagkabuhay-liwát nin bàgong paghilíng asin direksyon sa satong buhay sa ngonian. Nagtukdô si Jesus sa Mateo 10,39: “An nagpapahalaga sa saiyang buhay, mawawaran kaiyan; an nawawaran nin buhay huli Sako, magkakamit kaiyan.”

An pagkabuhay-liwát an satong paglaom sa hampang nin kagadanan. Kan si Jesus nagadán asin huminilig sa lugar nin mga gadán (na inaapod na Sheol) kinua Niya an mga matanos na nagkagaradan na yaon duman, asin binuksan an pintoan nin langit para sainda. Sa sato man, nanugâ si Jesus sa Juan 14,2: “Sa haróng kan Sakong Ama dakúl an estaran; maduman ako sa pag-andam nin lugar para saindo.”

Kayâ an kagadanan bako katapusan o estado nin kawàran, siring sa pagtubód kan mga Saduceo, kundì ini agihan pasiring sa ikaduwáng buhay kaiba an Dios Ama, mantang kita naghahalát sa pagkabuhay-liwát.

An pagkabuhay-liwát an kapanoan kan buhay na daing kasagkoran. Sa Ikaduwang Pagdatong ni Jesu Cristo bakô na saná an satong kalág an mabubuhay sagkod pa man kundì an bilog niatong pagkatawo. Nin huli ta an buhay na daing kasagkoran bakô saná para sa kalág kundi sa hawak man niato. Sabi ni Jesus ki Marta sa Juan 11,25: “Ako an pagkabuhay-liwát asin an buhay. An minatubod sako, minsan gadán na, mabubuhay. An nabubuhay asin minatubod sako, dai na magagadan sagkod pa man.”

Alagad bakô gabós magkakamit kan kapanoan nin buhay sa pagkabuhay-liwát. May patanid sato si Jesus sa Mateo 7,21: “Bako gabós na nag-aapod sako, ‘Kagurangnan, Kagurangnan’, makakalaog sa Kahadean nin langit, kundì an mga naggigibo kan kabòtan kan Sakong Ama sa langit.” Bakô nin huli ta kita binonyagan, nagsisimba, o namimibi sa Saiyang ngaran, sigurado na kita sa buhay na daing kasagkoran. Kaipohan man na isabuhay ta ngonian pa saná an katotoohan kan Evangelio, mamoot kita Saiya asin sa kapwa siring kan pagkamoot Niya sato, asin maglakáw kita sa dalan nin kaligtasan na tinukdô sato ni Cristo.

...

GIYA SA PAGHIRÁS SA SADÍT NA KOMUNIDAD O PAMILYA • Ano an kahulugan o bunga sa buhay mo ngonian kan saimong paglaom sa pagkabuhay-liwát?  

PASUNOD-SUNOD KAN WEEKLY SAKOP/FAMILY PRAYER-MEETING • Kumustahan/Pamiridbidan • Disposition to Prayer/Silence • Gathering Song • Opening Prayer • Gospel Reading • Reflection • Sharing of Faith Experience • Prayers of the Faithful • Closing Prayer (Spontaneous and Our Father) • Closing Song

 

The True Origin and Meaning of Undas

The twin feasts of All Saints Day and All Souls Day are popularly known in the Tagalog regions as Undas. With constant mainstream media usage of the word, many people in other areas of the Philippines have come to adopt Undas to refer to these feasts as well.

But what does it mean? What is its origin? Somebody on social media came up with an acronym: “Unos Dias de las Almas y de los Santos”, and it even went viral. Unfortunately, it is a hoax. No such “forgotten Spanish acronym” exists on any literature from the Spanish period.

Just recently, Father Denis S. Surban – who taught us sacred music at Mater Salutis College Seminary in Daraga, Albay, and now does research on Philippine Church history, especially about his beloved Catanduanes – posted a series of comments on my Facebook post on the topic. His comments may have just solved the mystery of Undas, with evidence to prove it.

He found this interesting entry on Rosalio Serrano’s Diccionario de Términos Comunes Tagalo-Castellano, published in 1854: “Ondás. Honras. – Ipag-ondás mo ang iyong ama. Has honras por tu padre.”

So Undas comes from the Spanish verb honrar, which means to honor, as in to honor the dead. It is conjugated in the second person, present tense, as honras.

Then he found another entry, this time from the Diccionario Hispano-Tagalog by Pedro Serrano y Laktaw (Rosalio Serrano’s son), published in 1889: “HONRA… pl. Misang patay.”

The plural form of the noun Honra, which is Honras, specifically refers to the Mass for the Dead, which could mean either the Funeral Mass or the Mass celebrated on All Souls Day. In Spanish, funeral rites is translated as honras funebres, and funeral honors, honras funerales.

Does this mean that the mystery has been solved? If so, Undas originally refers to the Mass for the Dead on All Souls Day. Over time it has come to mean the feast of All Souls Day itself, and then later the twin feasts on November 1 (Dia de Todos los Santos) and 2 (Dia de los Muertos).